Verslag
Het afnemen van DNA via niet meer dan een handdruk, een kankermedicijn dat door het lichaam rechtstreeks naar de tumor wordt getransporteerd en oppervlaktes waar vuil spontaan van af spoelt. Het klinkt als science fiction, maar het is technisch allemaal mogelijk. En dat dankzij nanotechnologie, de techniek die werkt met deeltjes van een miljoenste millimeter.
Speciaal voor de bezoekers van het Kenniscafé Emmen bood prof. dr. ir. Dave Blank een fascinerend inkijkje in de wereld van het onzichtbare. Want de materialen waar hij mee werkt, zijn met het blote oog niet te zien.
Blank is hoogleraar aan de Universiteit van Twente en wetenschappelijk directeur van Mesa +, wereldwijd een toonaangevend instituut voor nanotechnologie. Volgens hem is dat de wetenschap van de toekomst, een technologie die ons leven in hoge mate gaat beïnvloeden. Of die dat eigenlijk al doet: zonder nanotechnologie zouden computerchips bijvoorbeeld niet zo klein en snel zijn en niet zo’n enorme geheugencapaciteit hebben.
De techniek klinkt moeilijker dan het is, doceerde Blank in lekentaal . In feite is het weinig meer dan een methode om atomen als bouwstenen te gebruiken. Door verschillende atomen te combineren kunnen bestaande producten nieuwe eigenschappen krijgen of nieuwe producten worden ontworpen. Zo zijn er inmiddels vuilafstotende lakken op de markt en kan een niet geleidend materiaal als glas opeens elektriciteit geleiden.
En zo had Blank tientallen voorbeelden paraat. Zeker in de medische hoek wordt er druk met nanotechnologie geëxperimenteerd. Technisch is het al mogelijk om een pil te maken om darmkanker op te sporen. Die pil belandt na het doorslikken in het darmstelsel, verricht daar metingen en maakt foto’s die door een zendertje worden doorgestuurd. “De uitdaging is vooral om deze techniek betaalbaar te maken”, stelde Blank.
Of wat te denken van een chip die via op een vingertop kan worden gezet en zo het medicatiegehalte in het bloed meet. Daarvoor is slechts een duizendste van een druppel bloed nodig, waardoor het omslachtige bloedonderzoek in het ziekenhuis een eenvoudige thuistest wordt. Met zo’n chip op een vingertop kan ook razendsnel snel een DNA-profiel worden gemaakt.
En dan zijn er de experimenten om kankermedicijnen dankzij nanotechnologie rechtstreeks naar de tumor te leiden en zo de vervelende bijwerkingen van chemotherapie te beperken. Of lichtgevende nanodeeltjes zo te gebruiken dat zij zich aan een tumor hechten, waardoor een chirurg beter kan zien of hij al het kankerweefsel heeft verwijderd.
Het zijn stuk voor stuk interessante mogelijkheden, hoewel Blank vermoedt dat het in veel gevallen nog jaren duurt voordat ze op de markt komen.
En er kleven ook risico’s aan de nieuwe technieken. Denk alleen maar aan het vaststellen van een DNA-profiel door een chip even op een vingertop te plaatsen. Handig voor een snelle diagnose of voor het opsporen van een crimineel, maar wat als die techniek in verkeerde handen valt? “Het is belangrijk dat er regulering is bij het toepassen van nanotechnologie”, stelde Blank. Die regulering wordt op dit moment onder meer verzorgd door verschillende platformen waarin overheid, wetenschap en bedrijfsleven de risico’s van nanotechnologie bespreken.
Vanuit de zaal kreeg Blank vooral vragen over de milieueffecten van de nieuwe technologie . Immers, wat voor invloed hebben door mensenhanden gemaakte nanodeeltjes in bijvoorbeeld medicijnen wanneer ze na gebruik in het milieu belanden? Blank erkende dat daar nog geen pasklare oplossing voor is, hoewel er volop onderzoek naar wordt gedaan. “Maar vergeet niet dat negentig procent van de bouwstenen waarmee we werken gewoon uit de natuur komt. Vergelijk het met bakstenen, dat is in feite gebakken klei. We maken er een huis van, maar wanneer we dat huis afbreken blijft er gewoon een stapel gebakken klei over.”
Foto's
