Leefbaarheid en krimp

Verslag

Het is de derde en laatste keer dat het Kenniscafé dit onderwerp centraal stelt. Drie jaar geleden was krimp voor de provincie Drenthe een reden om het Kenniscafé financieel te ondersteunen om de problematiek onder de aandacht te brengen en te zoeken naar oplossingen. Inmiddels lijkt de krimp verdwenen. 

Vanuit je luie stoel.... 

Sonja van Beveren, voorzitter van het Kenniscafé, opent het eerste online evenement. In samenwerking met Dorgelo Audio Service is deze avond voorbereid. Zij wenst iedereen veel luisterplezier en attendeert de online-bezoekers op de mogelijkheid om deel te nemen d.m.v. de chatmogelijkheden. Daarna krijgt Elly van der Klauw het woord, zij is avondvoorzitter en zal de deskundigen introduceren. Zij zoekt eerst even contact met Hans Kuipers, gedeputeerde van de provincie Drenthe.

Hij signaleert nog steeds een daling van de beroepsbevolking en ook de vergrijzing van de bevolking zal toenemen. Het inwonertal in de meeste gemeenten groeit en de vraag naar woonruimte stijgt. Onderdelen uit de sociale agenda blijven actueel, zoals sociale cohesie, zorg en werkgelegenheid. Tot slot spreekt hij zijn waardering voor de veerkracht van het platteland uit. 

Elly van der Klauw zoekt contact met Prof. Dr. Ir. Bettina Bock, bijzonder hoogleraar Bevolkingsdaling en Leefbaarheid voor Noord Nederland en Dr. Herman Blom, publicist en lector Hogeschool NHL Stenden. Beide deskundigen geven een korte presentatie over hun bevindingen. 

Daarnaast heet de voorzitter de volgende panelleden welkom, die vanuit hun dagelijkse praktijk met dit onderwerp te maken hebben: 

•  Karel Groen, directeur Eems-Dollard Regio (EDR)
•  Luit Hummel, Brede Overleggroep Kleine Dorpen (BOKD) 
•  Hans Kuipers, gedeputeerde Provincie Drenthe 
•  Klaus Ludden, Büro pro-t-in GmbH Lingen 

Corona de redding? 

Bettina Bock signaleert dat de bevolking groeit, maar het aantal geboortes neemt nog steeds af. De groei wordt vooral veroorzaakt door verhuizingen van senioren vanuit de Randstad. Wat betekent dit voor de samenstelling van de bevolking? Zij schetst een beeld waar krapte op de woningmarkt en druk op de zorg aandacht vragen van de provinciale en gemeentelijke bestuurders. Er zijn risico's, de stijgende huizenprijzen en wat kunnen lokale mensen betalen? Meer pensionado's en tweede huizen en hoe integreren deze nieuwkomers in de dorpen? Er zijn ook kansen, want meer inwoners betekent meer toekomstkracht, meer arbeidskrachten/ vrijwilligers, meer brede welvaart voor de regio. Wat telt is de samenstelling van de bevolking. Dus de groei door 55plussers (23,5 % in Emmen), mede door corona en de huizenmarkt, leidt niet tot een evenwichtige opbouw van de bevolking. Zij waarschuwt voor verdringing op de huizenmarkt en raadt luisteraars aan: behoud je sterke kanten, zoals sociale cohesie en noaberschap en de ruimte in de natuur en het landschap. Bettina Bock waarschuwt tot slot de provincie: ”Let op wat vanuit Den Haag in het landsbelang wordt gevraagd wordt van Drenthe. Dat moet vooral ook in ons eigen belang zijn”. 

Hans Kuipers knikt op het scherm. Na de presentatie krijgen de deskundigen uit de praktijk de mogelijkheid om te reageren. Hans Kuipers merkt op dat de provincie nog geen “knopje” heeft voor de daling van het aantal geboortes. De provincie werkt wel aan brede welvaart en sociaal beleid. Het beschikbaar stellen van structurele middelen is de taak van de provincie. Ook bereikbaarheid is belangrijk, investeren in de infrastructuur in het hele land. 

Luit Hummel reageert met de opmerking dat het woord krimp in de dorpen niet meer gebruikt wordt. Leefbaarheid is het thema! Met een woonagenda en maatwerk wordt gewerkt aan verbeteringen. Want zo zegt hij, meer voorzieningen trekken nieuwe bewoners. 

EGO of LEGO? 

Herman Blom heeft “geklaag over krimp” altijd al zielig gevonden. Hij vindt dat de krimpindustrie het zicht op de werkelijke problemen belemmert. Er is een focus op de verkeerde dingen. Hij benoemt dat het onderwijs niet stuurt op de vraag uit het bedrijfsleven en de samenleving. Het is jammer dat regionale bestuurders maar weinig invloed in het opleiden voor de arbeidsmarkt hebben, zoals bijv. bij technische beroepen. Praat niet over krimp, maar probeer mensen aan het werk te krijgen. Hij doelt daarmee vooral op de stille reserves aan arbeidskrachten. Neem daarbij de systemen van onderwijs, sociale zekerheid en belastingen als basis. Hij houdt ons het Duitse Emsland voor, dat zichzelf als een Baron von Münchhausen aan zijn haren uit het moeras heeft getrokken. Onder de regie van de regionale politiek (Landräte) is er een focus op gemeenschappelijk presteren in en voor de regio. Er is een duaal systeem van beroepsopleidingen en een uitgekiende HRM-politiek met als doel waardering van menselijk kapitaal. Emsland investeert in een aanbod van publieke voorzieningen om de aantrekkelijkheid van de leefomgeving te vergroten. Herman Blom is van mening dat vakmensen scholen, een focus op werk en vasthoudend vernieuwen de aandachtspunten zijn die tot resultaten leiden. Ook benoemt hij de verschillen in financiering. In Noordoost Nederland vooral door subsidies en in Emsland structurele middelen door lokale belastingen. Herman Blom vindt dat de overheid meer bevoegdheden moeten hebben om te sturen in het onderwijs.

Elly van der Klauw geeft panelleden gelegenheid te reageren. Klaus Ludden bevestigt het sturen op opleidingen en de vraag vanuit de arbeidsmarkt. Wij hebben beroepsscholen die samenwerken met bedrijven. Net als in Nederland is er aandacht voor het versterken van de gemeenschap en het welzijn van de bewoners. Home-office is een oplossing voor nieuwe bewoners. Klaus werkt samen met Luit om oplossingen te bedenken voor dorpen. Gestimuleerd door de Eems-Dollard Regio wordt er al jaren grensoverschrijdend gewerkt. Karel Groen noemt de stages over de grens en het project buurtaal. Maar de verschillen blijven ook hem verbazen. Het blijft bijv. lastig om regels t.a.v. diploma's af te stemmen. Hij vat het kort en krachtig samen:” In Nederland is het vooral ego, in Duitsland meer lego, samenwerking dus”. 

Chatten

Er zijn geen chatvragen binnengekomen, dus vraagt Elly van der Klauw de online de deskundigen om een reactie. Bettina Bock benadrukt dat brede welvaart in de delen ook betekent dat je samen de lusten en de lasten deelt. Toekomstkracht betekent mogelijkheden om te investeren. Dus Rijk, regio en gemeente hebben een gezamenlijk belang. Luit Hummel vraagt zich af hoe je omgaat met het wantrouwen vanuit dorpen/ buurten naar de overheid. Hans Kuipers denkt dat langdurig samenwerken en geld vrij maken voor de sociale agenda kunnen helpen. De voorzitter vraagt Karel Groen naar het onderwijs en sturen vanuit de overheid. Karel antwoordt dat blijven samenwerken en inzetten op afstemming effect zal hebben. Daarnaast vraagt hij ook aandacht voor medische behandelingen in Duitsland en betreurt hij het dat verzekeringen daarin moeizaam acteren. Herman Blom is van mening dat de groei in Emsland vooral komt door de fiscale bronnen en samenwerken. Regionale belastingen worden weer geïnvesteerd in de regio. In Nederland is veel subsidie verstrekt maar de opbrengst is minimaal. Karel Groen is het met Hans Kuipers eens dat de infrastructuur versterken leidt tot groei. “Goede wegen zijn een zegen”, vat hij het samen. Langdurig samenwerken en structurele financiering lijken de sleutelwoorden. De voorzitter bedankt alle deskundigen voor hun inbreng en wenst de luisteraars nog een prettige avond. 

Het online evenement werd gevolgd door zo'n honderd bezoekers.