Verslag
Krimp: niet de leegte, maar de ruimte
Krimp, het onderwerp is niet populair, maar wij hebben er maar mee te dealen. Dat werd duidelijk op de avond die het Kenniscafé Emmen over dit thema organiseerde. Het was de tweede avond in een serie van drie, en onderdeel van het door de provincie Drenthe gesubsidieerde project ‘Kenniscafé maakt Kennis met Krimp’.
Harde en zachte krimp
Dr. Hans Elshof, data-analist bij het Trendbureau Drenthe, ging in op de verschillende soorten krimp en toonde de cijfers en kaarten die het verschijnsel inzichtelijk maken. Dr. Elles Bulder, lector Leefomgeving in Transitie bij de Hanzehogeschool, verkende de manieren waarop je met die krimp om kunt gaan. De avondvoorzitter was Elly van der Klauw, projectleider van het Kennisnetwerk Krimp Noord-Nederland. Deze Miss Krimp kent het onderwerp als geen ander en heeft inmiddels tientallen krimpcafés in Noord-Nederland georganiseerd, maar waarschijnlijk nog niet eerder voor een gehoor van bijna 200 bezoekers.
Elshof laat zien
dat krimp geen eenduidig verschijnsel is. Er is harde krimp die ontstaat
doordat er minder kinderen geboren worden. Gemiddeld zijn dat er nu 1,8 per stel, en als papa en mama met zijn
tweeën niet voor twee kinderen zorgen, komen er dus steeds minder mensen.
Er is ook zachte krimp, die ontstaat doordat de potentiële beroepsbevolking daalt, omdat het aantal gepensioneerden steeds groter wordt. Binnenkort is een op de drie Drenten ouder dan 65. De massaal aanwezige bezoekers keken elkaar aan en zagen dat hij gelijk had. Maar Elshof prikte ook de nodige mythes door, zoals de stelling dat het dorp dood is als de school dichtgaat. De ouderwetse bevolkingspiramide vind je alleen nog op Urk, zo liet Elshof zien. In Drenthe krijgt die piramide steeds meer de vorm van een urn.
Oost-Drenthe behoort officieel nog niet tot de negen krimpregio’s van Nederland, maar is een van de elf ‘anticipeergebieden’. De kaarten die Elshof laat zien, spreken duidelijke taal. Krimp is een verschijnsel dat verbonden is aan de periferie van Nederland: hoe verder van de Randstad, hoe groter de krimp. Hetzelfde verschijnsel doet zich voor binnen Drenthe. Ook daar is de krimp het grootste aan de randen van het omgekeerde soepbord dat onze provincie is. In 2032 zijn er 10.000 minder jongeren tussen de 12 en 18 dan nu. Dat gaan gaat het middelbaar onderwijs – en daarna het vervolgonderwijs – merken. Het is een van de redenen dat hogescholen en universiteiten zo sterk inzetten op de buitenlandse instroom.
Veelkleurig beeld
Maar krimp is dus geen eenduidig verschijnsel. Misschien wel het interessantste kaartje dat Elshof toont is dat van de blauwe, oranje en groene dorpen. De blauwe stippen op de kaart zijn de dorpen waar de ouderen heentrekken. Uit de oranje dorpen trekken ze weg. De groene stippen zijn de dorpen waar de gezinnen met kinderen heentrekken. En zie, Drenthe is een bonte mozaïek, met een bijna geruststellende scherpe markering tussen zand en veen. En passant prikt Elshof nog even de mythe door dat als de school sluit het dorp sterft. Onzin, zo blijkt uit de feiten!
In de pauze sprak uw verslaggever een Amsterdammer die voor de rust en de ruimte naar Drenthe was gekomen. Wethouders pronken graag met dat soort voorbeelden, maar statistisch leggen ze nog geen gewicht in de schaal, zo ontnuchterde de tweede spreker ons.
De Drentse paradox
Je zou Elles Bulder als doctor Krimp kunnen betitelen, maar ook zij moet niks van het K-woord hebben. Bij haar sollicitatie bij de Hanzehogeschool bedong ze meteen dat haar lectoraat (de lectoren zijn de professoren uit het hoger beroepsonderwijs) niet Krimp en Leefomgeving zou heten, maar Leefomgeving in transitie. ‘Krimp kun je niet keren, maar wel begeleiden’, zo stelt Bulder. En dan ligt het er maar net aan welke bril je opzet. Zie je de leegte of de ruimte? In Drenthe geven wij onze leefomgeving gemiddeld bijna een 8, terwijl dat cijfer landelijk een 7,5 is. Met de juiste bril, zie je ook onverwachte kansen, zoals een artikel in babyspulletjes in een dorp met alleen opa’s en oma’s. Het is de Drentse paradox. Krimp en leegloop gaan gepaard met grote tevredenheid. Of een gespecialiseerde brillenwinkel in een klein dorp.
Kansen zat, ook
voor Emmen. De traditionele industrie en landbouw zijn op hun retour, maar voor
high tech en agrifood liggen er volop kansen. En krimpgebieden bieden
letterlijk ruimte aan plaatsonafhankelijk, webbased dienstverleners.
Krimp is het begin van een nieuwe werkelijkheid
Ook Bulder prikt de nodige mythes door. Zoals het verhaal dat alle gestudeerde jongeren hier weg zouden trekken, dat een universiteitsstad als Groningen vooral een rolstrap naar de Randstad zou zijn. Het verschijnsel bestaat, maar lang niet alle jongeren trekken weg, en een deel van de jongeren die eerst weg zijn getrokken komen later terug, al was het maar omdat ze in hun achtertuin de sterrren willen zien. Bulder is er zelf een voorbeeld van en woont naar volle tevredenheid in Scheemda, een tamelijk dynamisch dorp middenin een krimpgebied.
Krimp is niet het einde, zo leerde deze avond, maar het begin van een nieuwe werkelijkheid.
Lees hier de mooie blog van Joep van Ruiten van het Dagblad van het Noorden, die op zijn websidte Woest en Ledig een mooie impressie van de avond geeft.
Foto's
